اسپیس فریم یا همان سازه فضاکار به دلیل طراحی شبکه ای، وزن سبک و استحکام بالا، یکی از پرکاربردترین سیستم های سازه ای در پروژه های نمایشگاهی، صنعتی، ورزشی و عمرانی است. با وجود مزایای متعدد، دوام و کارایی این سازه ها تنها به کیفیت طراحی و ساخت محدود نمی شود. اجرای یک برنامه منظم نگهداری و بازبینی دوره ای، کلید افزایش طول عمر مفید و تضمین ایمنی این سازه ها است. در این مقاله اصول و روش های اصلی نگهداری و بازبینی دوره ای اسپیس فریم را بررسی می کنیم.

اهمیت نگهداری اسپیس فریم

سازه های فضایی در طول عمر خود همواره در معرض شرایط جوی و محیطی مانند باران، باد، برف، تابش خورشید و آلودگی های صنعتی قرار دارند. این عوامل می توانند باعث زنگ زدگی فلز، کاهش مقاومت اتصالات یا تغییر شکل اعضا شوند. نگهداری صحیح علاوه بر افزایش طول عمر سازه، از بروز هزینه های سنگین تعمیراتی و خطرات ایمنی جلوگیری می کند.

اصول کلی نگهداری

نگهداری سازه های فضایی شامل مجموعه ای از اقدامات پیشگیرانه است که باید به طور منظم انجام شود:

• تمیزکاری منظم: گرد و غبار و آلودگی ها روند خوردگی را تسریع می کنند. شستشو و تمیزکاری ماهانه، مانع این اتفاق می شود.
• کنترل پوشش های ضدزنگ: رنگ یا لایه گالوانیزه ممکن است در اثر ضربه یا گذر زمان آسیب ببیند. ترمیم سریع آن مانع خوردگی می شود.
• بررسی اتصالات: پیچ و مهره ها، جوش ها و گره ها باید مرتب کنترل شوند تا از شل شدن یا شکستگی جلوگیری شود.
• تشخیص تغییر شکل اجزای سازه: بارگذاری بیش از حد یا فشار غیر استاندارد می تواند باعث خمیدگی یا تغییر شکل شود که باید سریع بر طرف گردد.

برنامه ریزی برای بازبینی دوره ای

بازبینی ها باید منظم و با زمان بندی مشخص انجام شوند:

• بازبینی بصری: متداول ترین روش که به صورت فصلی و همچنین پس از رویدادهای جوی مانند طوفان یا بارش سنگین برف انجام می شود.
• بازبینی دقیق: حداقل سالی یک بار با تجهیزات مناسب برای بررسی گره ها، جوش ها و جزئیات اتصالات انجام می شود.
• بازبینی تخصصی: هر پنج سال یک بار یا پس از حوادث خاص، توسط مهندسان سازه با استفاده از آزمایش های غیرمخرب مانند اولتراسونیک جهت بررسی ترک و میزان خوردگی صورت می گیرد.

اجزای کلیدی برای بازبینی

در طول بازبینی، بخش های زیر اهمیت ویژه ای دارند:

• اتصالات و گره ها: اتصالات قلب یک اسپیس فریم هستند و باید از نظر ترک، خوردگی یا شل بودن پیچ و مهره ها کنترل شوند.
• اعضای اصلی و فرعی: هرگونه خوردگی یا تغییر شکل باید سریع شناسایی شود.
• پوشش محافظ و رنگ: ترک یا پوسته پوسته شدن نشانه آسیب دیدگی است و نیاز به ترمیم فوری دارد.
• تکیه گاه ها و فونداسیون: به دلیل انتقال نیرو به زمین، بررسی آنها نیز حیاتی است.
• پوشش سقف و تجهیزات جانبی: وضعیت متریال پوششی و اتصالات جانبی مانند نورپردازی نیز باید بازبینی شود.

اقدامات پس از بازبینی

بازبینی و بررسی بدون انجام هیچ اقدامی، نتیجه ای نخواهد داشت. پس از بازبینی باید اقدامات و کارهای زیر انجام شود:

• شستشوی دوره ای و حذف آلاینده ها
• ترمیم سریع پوشش های آسیب دیده
• سفت کردن یا تعویض اتصالات معیوب
• جایگزینی اعضای آسیب دیده تحت نظارت مهندس سازه
• ثبت و مستندسازی نتایج برای پیگیری های بعدی

تاثیر شرایط اقلیمی بر نگهداری

اقلیم نقش مهمی در برنامه نگهداری دارد. در مناطق مرطوب، بازبینی پوشش ضدزنگ اهمیت بیشتری دارد. در مناطق برف گیر، بار اضافی بر سقف باید کنترل شود و در مناطق بادخیز اتصالات باید با دقت بیشتری بررسی شوند.

نگهداری و بازبینی دوره ای اسپیس فریم یک سرمایه گذاری هوشمندانه است. این اقدامات ساده و منظم نه تنها عمر مفید سازه را افزایش می دهند، بلکه ایمنی و کارایی آن را در بلندمدت تضمین می کنند. هزینه های نگهداری پیشگیرانه در مقایسه با تعمیرات اساسی یا تعویض کامل سازه بسیار ناچیز است. بنابراین اجرای یک برنامه اصولی نگهداری، بهترین راه برای حفظ سرمایه و افزایش دوام سازه های فضاکار به شمار می رود.